Al Jazeera Turk Haber Yorumum

Al Jazeera Turk'te yayınlanan http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/maraba-yine-maraba-kaldi haberine yaptığım yorum:

Sayın İrfan Bozan Bey'in nezdinde Al Jazeera Turk ailesine, aslında gazeteciliğin ne olduğunu gösteren bu tür yayınlarından dolayı şükranlarımı sarak başlamak istiyorum. 

İktisat alanında çalışan bir akademisyen olarak; çalışma alanlarımızı zenginleştirecek, yeni araştırma alanları ve konuları ortaya çıkarabilecek, diğer taraftan ortaya koyduğumuz teorik bilgi ve çıkarımların sınanabileceği bu tür derinlikli analizlere ülke olarak hiç olmadığı kadar ihtiyacımız olduğu kanısındayım.  

"Maraba Yine Maraba Kaldı" yazısında gün yüzüne çıkan gerçeklerin bölge insanının dışında ülkenin geri kalan insanlarının da ilgisine ve bilgisine sunulmasının, hem karar alıcıların uyguladıkları politikalarını revize etmesine, hem de iktisat ve sosyoloji gibi alanlarda akademik çalışma yapan kimselerin konvansiyonel bilimsel tezlerin dışına çıkan bu tür "Türkiye gerçekliklerine" daha fazla eğilmesi gerektiğini vurgulaması açısından çok önemsiyorum.

Diğer taraftan ise, bahse konu yazıda belirtilen " kent sosyal ve ekonomik gelişmişlik sıralamasında 81 il içinde 68’incilikten 73’üncülüğe geriledi." bilgisinin, materyal kalkınma ile insani/sosyal kalkınma arasında her zaman doğrusal bir ilişki olamayabileceğini vurgulaması açısından kayda değer bulduğumu belirtmeliyim.

Zira iktisat çevrelerinin son zamanlarda yoğun olarak tartıştığı konulardan birisini de, "Beyond GDP/GSYH ve Ötesi" olarak adlandırılan ve kalkınma/gelişmişlik endeklerinin halihazırda içerdiği metriklerin sosyal ve insani alanları kapsayacak şekilde genişletilmesi oluşturmaktadır.

Türkiye, veya diğer gelişmekte olan ülkelerde yoğun olarak vurgulanan ve temel hedef olarak alınan Materyal Kalkınma/GSYH artışı , gitgide yerini sosyal ve insani gelişmişliği içeren yeni indikatör setlerine bırakmakta. Bu cümleden olmak üzere, AB tarafından geliştirilen ve bölgesel olarak uygulamaya konulan "european social progress index/avrupa sosyal kalkınma endeksi"ne http://ec.europa.eu/regional_policy/en/information/maps/social_progress adresinden konu hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için başvurulabilir.  

İrfan Bozan Bey'in de konunun farklı paydaşları ile de yaptığı görüşmeler, toplamda Şanlıurfa bölgesinde gelirin arttığını, bu gelirin kişi başına düşen geliri de -teorik olarak- artırdığını göstermekte, bölgede gelirin artmasının ise geleneksel birincil yatırım araçlarına (arsa ve ev) olan talebi ve dolayısı ile fiyatları artırdığına dikkat çekilmektedir. Fakat sadece bir kısım toprak sahibinin gelirinin artması ve halkın çoğunluğunun bu imkanlardan yoksun olması neticesinde, fiyat artışlarının ortalama Şanlıurfa halkına negatif olarak yansıdığı görülmektedir. Sonuç olarak GAP projesinin temel amacının bu haberin ortaya koyduğu üzere ıskalanabileceğini gerçeği, bu bölgede daha ayrıntılı ve farklı disiplinleri içerene araştırmaların yapılmasını ve izlenen politikaların tekrar gözden geçirilmesini bizlere hatırlatması açısından oldukça büyük bir öneme haiz.

Bununla birlikte, GAP projesi çerçevesinde veya buna paralel olarak yapılan  altyapı çalışmalarının sosyal ve insani kalkınmaya yaptığı katkıların (yeni derslikler, altyapı yatırımları, sağlık yatırımları vs.) materyal iyileşme ile ayrıştırılarak araştırılmasının da gerekli olduğu kanısındayım.

Bu vesile ile, günümüz Türkiye basınında gerçekten büyük hasretini çektiğimiz bu tür çalışmaların daha da artması temennisiyle, Sayın İrfan Bozan Bey'e harcadığı emek için tekrar teşekkür ediyorum.

Dr. Seyithan Ahmet Ateş